Column
Moreel beraad draagt bij aan professionalisering jeugdzorg
‘Professionaliteit is niet alleen een papiertje’, stelt Léon Wever, directeur Jeugd ministerie VWS, in deze nieuwsbrief. ‘Professionaliteit is ook ruimte maken voor morele afwegingen.’
Om professioneel te kunnen handelen, heb je ruimte nodig om ethische dilemma’s in je werk met collega’s te bespreken; ruimte om te kunnen reflecteren op je handelen. Samen met collega’s nagaan: wat is het goede om te doen in deze situatie? Soms heb je een beslissing moeten nemen die ‘niet goed voelt’. Een dergelijke casus kwam aan de orde in een workshop Ethiek op de werkvloer, die ik in een hospice verzorgde. De medewerkers hadden een lastige beslissing moeten nemen, waar het hele team achteraf nog steeds moeite mee had. De casus is besproken in de vorm van een moreel beraad. De beslissing kan er niet door worden veranderd, maar iedereen was het er over eens dat het goed werkt als je je beslissing achteraf kunt toetsen. Het is goed voor je gemoedsrust als je kunt zeggen: ik heb dat zo beslist en ik heb toen, alle omstandigheden in aanmerking genomen, het goede gedaan.
Structurele ruimte voor reflectie en moreel beraad levert een bijdrage aan verdere professionalisering. Voor de jeugdzorg is dit actueel vanwege het Actieplan Professionalisering Jeugdzorg. Heel mooi dus dat zoveel jeugdzorgorganisaties in het kader van de Week van reflectie inspirerende reflectieactiviteiten hebben georganiseerd. Deze organisaties hebben laten zien het belangrijk te vinden dat hun medewerkers ruimte krijgen voor reflectie.
Jeugdzorgwerkers zijn enthousiast over deze reflectieactiviteiten, zoals de medewerkers van Stek Jeugdhulp in Rotterdam. In de Week van reflectie hebben medewerkers van Stek Jeugdhulp Thuis tijdens diverse Momenten voor jezelf samen met collega’s stil gestaan bij 'het persoonlijk functioneren, de manier waarop je in het werk staat en wat het werk met jou als hulpverlener doet’. De medewerkers zijn overtuigd van de positieve effecten: ‘Dit soort momenten zouden vaker gehouden moeten worden.’ En: ‘Het gaat om bewustwording wat het werk met je doet en hoe dat ook kan doorwerken in je eigen leven’.
Soortgelijke positieve reacties waren te horen naar aanleiding van de twee workshops moreel beraad, die ik in de Week van reflectie mocht verzorgen voor Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam. Aan de hand van een stappenplan hebben jeugdzorgprofessionals een ethisch dilemma besproken uit hun eigen dagelijkse praktijk. Hoe ga je ermee om als je meemaakt dat kinderen uit huis gehaald moeten worden? Wat doet dat met jou als hulpverlener? We hebben stil gestaan bij de waarden die ten grondslag liggen aan het ethisch dilemma in de casus, en bij de eigen waarden van de deelnemers. Gezamenlijk is onderzocht waarom je bepaalde keuzes maakt in de dagelijkse praktijk. Het bijzondere van moreel beraad is dat je je verplaatst in de posities van iedereen die een rol speelt in de casus, wat bijdraagt aan meer begrip voor elkaar en elkaars standpunten.
Mooi om te zien dat anderhalf uur ruimte nemen om stil te staan bij het handelen, er aan bijdraagt dat je je gesterkt voelt in je werk als jeugdhulpverlener. Of zoals een van de deelnemers het formuleerde: ‘Soms denk je dat je de enige bent die iets op een bepaalde manier ervaart, maar als je het samen bespreekt zie je dat collega’s hetzelfde hebben ervaren’. De jeugdzorgwerkers zijn enthousiast over moreel beraad als instrument om ethische dilemma’s te bespreken. ‘Moreel beraad heb ik nodig voor mijn professionele functioneren’, zei een van de deelnemers. Andere reacties: 'Het is fijn eens de ruimte te hebben om stil te staan bij je eigen waarden, en hoe je in je werk staat' en 'Moreel beraad gaat ook over jezelf als hulpverlener; dat is voor mij een meerwaarde. Ik zou deze gesprekken graag vaker willen voeren'.
Een aantal jeugdzorgorganisaties heeft moreel beraad structureel ingevoerd, waaronder Jeugdhulp Friesland en Bijzonder Jeugdwerk Brabant. Het zou mooi zijn als alle initiatieven in de Week van reflectie een stimulans zijn voor nog meer jeugdzorgorganisaties om structureel ruimte te maken voor moreel beraad. De jeugdzorgprofessionals zelf hebben hun stem laten horen: reflectie en moreel beraad horen bij professioneel functioneren in de jeugdzorg.
AnneMarie Bloemhoff,
initiator Week van reflectie, onderzoeksjournalist en auteur van o.a. Bezield besturen en Jeugdzorg in beweging
- Reacties zijn welkom: AnneMarie Bloemhoff
AnneMarie Bloemhoff
In de nieuwsbrief verschijnt regelmatig een bijdrage over een actueel onderwerp op het gebied van ethische reflectie en moreel beraad.